KOKU ALMA BOZUKLUKLARI

Koku Nasıl Alınır: Koku duyusu havadaki koku partiküllerinin buruna taşınması ile oluşur. Burun mukozasının üst 1/3 lük bölümü koku duyusuna hassas olan bölgedir. Bu bölgede milyonlarca koku alma görevi olan hücre mevcuttur. Solunum havası ile gelen koku partikülleri bu bölgeye ulaştığında, koku hücreleri uyarılırlar. Bu koku hücrelerinin oluşturduğu sinir lifleri burnun üst kısmından kafatası içine girerek beynin ön kısmındaki koku merkezine ulaşırlar. Böylece beyin kokuyu algılamış olur. Normal solunumla, havanın çoğu burnun alt kısmından geçer. Az bir kısmı üst taraftaki koku bölgesinden geçer. Derin nefes alma ile beraber daha çok hava koku bölgesine ulaşacağı için daha fazla koku alınır.
Koku Duyusu Neden Bozulur: Koku duyusu değişik şekillerde bozulabilir. Az koku almaya hiposmi, hiç koku alamamaya anosmi, normal kişilere göre artmış şekilde koku almaya hiperosmi, hiç kokulu uyaran yokken koku almaya phantosmi, var olan kokuyu farklı şekilde algılamaya parosmi, kötü koku algılamaya da kakosmi denir. Koku duyusunun bozulması için ya havanın koku bölgesine ulaşmasının engellenmesi, ya da koku hücreleri ya da koku merkezinin hastalanması gerekir. En sık görülen koku bozuklukları burunda havanın koku bölgesine ulaşmasını engelleyen hastalıklardır. Bu hastalıkları şöyle sıralayabiliriz: -Burun içindeki iltihaplar: Nezle, grip, sinüzit -Burunda kemik eğriliği (deviasyon) -Burunda et büyümesi -Allerjik rinit -Buruna yabancı cisim kaçması -Burundaki tümör ya da diğer kitleler Koku hücrelerini ya da koku merkezini etkileyen hastalıklar ise şunlardır: -Bazen üst solunum yolu infeksiyonlarında iltihap geçtikten sonra da koku duyusu iyileşmez. Bu durum koku hücrelerinin kalıcı hasarına bağlıdır. Bayanlarda daha sık görülür. -Burnun üst bölgesi ya da beyindeki tümörler -Kafaya gelen darbeler -Yaşlılık -Bazı toksinler ve kimyasal maddeler -Doğumsal olarak beyindeki koku merkezinin gelişmemiş olması -Psikiyatrik hastalıklar -Bazı ilaçlar -Sebebi bilinmeyen koku hastalıkları
Nasıl Teşhis Edilir: Koku bozukluklarının sebebini anlamak kolay değildir. Teşhiste en önemli konu hastanın anlattıkları ve muayenedir. Problemin ne zaman başladığı, hangi durumlarda ortaya çıktığı, ilaçlarla düzelip düzelmediği önemlidir. Burun içindeki havanın koku bölgesine gitmesini sağlayan durumlar genelde burnun endoskopik muayenesi ile belirlenir. Bazen özellikle sinüzitle ilgili film çekmek ya da allerjiyle ilgili testler yapmak gerekebilir. Eğer koku hücreleri ya da koku merkezi ile ilgili bir problem düşünülüyorsa genellikle bilgisayarlı tomografi ya da manyetik resonans çektirmek gerekir.
Nasıl Tedavi Edilir: Koku duyusu bozukluklarının tedavisi sebebin ne olduğuna görfe belirlenir. Eğer burun içinde tıkanıklık yapan bir sebep bulunursa, bunun tedavisi koku duyusunun da düzelmesine neden olur. Et, kemik, iltihap ve allerji ilgili bölümlerde anlatıldığı gibi tedavi edilir. Eğer beyinde tümör ya da ona benzer bir problem tesbit edilirse bu genellikle beyin cerrahisi bölümüyle ortak çalışmayı gerektirir. Koku hücrelerinin ölmesine neden olan durumlarda koku duyusu tedavi edilemez.

AĞIZ KOKUSU(HALİTOSİS) NEDİR?

Ağız kokusu; kişinin sosyal hayatını çok olumsuz yönde etkileyebilen, sık görülen ve sebebinin anlaşılması ve tedavisi zor olan bir şikeyetttir. Bazen insan bu kokunun farkındadır ve tedavisi için doktora başvurur ancak bazı hastalarda sadece diğer insanlar tarafından farkedilir ve kişi sebebini bilmeden sosyal olarak zorluklar yaşar.
Sebepleri Nelerdir: Ağız kokusu sebeplerinin çok büyük bir çoğunluğu KBB ve diş hastalıklarına bağlıdır. Sebepleri şu şekilde sırlayabiliriz:
-Diş ve dişeti hastalıkları:Diş aralarında ya da girintilerde biriken yiyecek artıkları ve bakteriler kokuya yol açar-Bademcik hastalıkları:Bademcik iltihapları ve bademciklerin üzerindeki girintilerde biriken yiyecek, bakteri ve epitel artıklarına bağlı koku-Sinüzit ve geniz akıntısı-Tükrük salgısının azalması: Tükrük ağız içindeki artıkları temizler ve bakterilerin üremesine engel olur. Bu salgıtı azaltan hastalıklarda veya sabah ilk uyanıldığında tükrük salgısı az olduğundan ağız kokusu daha çok olur.-Ağız içindeki aft, yara ve iltihaplar-Akciğer hastalıkları-Şeker hastalığı, böbrek ve kartaciğer rahatsızlıkları-Mide hastalıkları
Sebep Nasıl Bulunur: Ağız kokusu sebeplerinin çoğu diş hastalıkları ve KBB hastalıklarına bağlıdır. Bu nedenle hem KBB uzmanları hem de diş hekimlerinin muayenesi gereklidir. Genellikle çok ileri tetkikler gekemez. Bazen sinüzit için filmler çekmek gerekebilir. Ya da sistemik hastalıklar için bazı kan tahlilleri gerekir. Ama önemli olan KBB ve diş hekiminin muayenesidir. Muayene sırasında, bademciklerin durumu, geniz akıntısının varlığı, burun içinin görünümü, ağız da herhangi bir problemin olup olmadığı, dişlerin durumu, diş etleri, diş aralarında birikim yapacak ceplerin olup olmadığı gibi durumlara dikkat edilir. Ancak her zaman kesin bir sebep bulmak mümkün değildir.
Nasıl Tedavi Edilir: Ağız kokusunun tedavisi, sebebin bulunmasına bağlıdır. Kesin bir sebep bulunursa bunun ortadan kaldırılması ağız kokusunun da tedavisi olacaktır. Eğer bademciklerle ilgili olduğu düşünülürse öncelikle bademcik iltihabına yönelik ilaç tedavisi uygulanabilir ancak genellikle kronik problem olduğundan bademciğe bağlı ağız kokularında bademciklerin alınması gerekir. Diş ve diş eti problemleri ağız hijyeninin doğru şekilde sağlanmasıyla ortadan kaldırılabilir. Dişlerin fırçalanması diş bakımı için yeterli değildir. Çoğu kişide diş fırçalanması bile tam anlamıyla yapılmamaktadır. Diş ipi çok faydalı bir temizleme yöntemidir. Diş aralarındaki artıkları temizler. Bazen dişlerin aralarında fırça ya da iple temizlenemeyecek cepler oluşur. Bu durum bazen dişin çekilmesini gerektirir. Ağız gargaraları da bakteriler üzerine etkili olduğu için ağız kokusuna olumlu etki yaparlar. Eğer sinüzit ve geniz akıntısı gibi durumlar muayene ya da filmlerle tesbit edilirse buna yönelik ilaç ya da ameliyatla tedaviler uygulanır. Tükrük salgısını azaltan hastalıklar varsa bunlara yönelik tedaviler planlanır. Gün içinde bol su içilmesi ağız kuruluğuna ve ağız kokusuna olumlu etki edebilir. Dilin fırçalanması, sarımsak ve soğan gibi koku verecek yiyeckelerden sakınılması, sigaradan uzak durulması faydalıdır. Akciğer, böbrek, karaciğer ve şeker hastalığına bağlı kokular az görülür ve genellikle asıl hastalığa bağlı diğer belirtiler ile beraberdir. Bu hastalıklardan şüphelenildiğinde hastanın ilgili branşlara yönlendirilmesi gerekir.